OTİSTİK ÇOCUĞA SAHİP EBEVEYNLERLE NORMAL ÇOCUĞA SAHİP OLAN EBEVEYNLERİN ATILGANLIK, SUÇLULUK VE UTANÇ DÜZEYLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Abstract

INVESTIGATION OF PARENTSH HAVE A CHILD WITH AUTISM AND PARENTS WITH NORMAL CHILD IN TERMS OF LEVELS OF BOLDNESS, GUILTINESS AND SHAME

The purpose of this research is to investigate parents have a child with autism and parents with normal child in terms of levels of boldness, guiltiness and shame according to several variables. The sample of the research consists of the parents with autistic children in special education training centers and the parents have normal children in Konya, Mersin and Uşak. Research participants are 399 people. Screening model was used in the study. Rathus Boldness Scale and Guiltiness and Shame Scale were used in obtaining the data. According to the findings significant difference between timid and shyness scores are found based on the gender of parents. When the families with autistic children are examined according to the provinces, parents feel guilty in high level in three provinces, and the most timid parent are in Mersin. When the parents’ boldness scores and guiltiness and shame scores are compared, there was any relationship between them according to the provinces. Parents’ guiltiness and shame scores are varies according to the age. When the source of the difference is examined, between 50-59 people are bold, this is said when the age gets smaller, timidity increase.       

Keywords: autism, boldness, guiltiness, shame.

ÖZET

Bu araştırmanın amacı, otistik çocuğa sahip ebeveynler ile normal çocuğa sahip ebeveynlerin atılganlık, suçluluk ve utanç düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırmanın örneklemi Konya, Mersin ve Uşak’ta özel eğitim merkezlerinde eğitim alan otistik çocuk ebeveynleri ve bu illerde yaşayan normal çocuklara sahip ebeveynlerden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan 399 kişidir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin elde edilmesinde Rathus Atılganlık Ölçeği ve Suçluluk-Utanç ölçekleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda ebeveynlerin cinsiyetine göre çekingenlik ve utangaçlık puanları arasında anlamlı fark bulunmuştur. İllere Göre otistik çocuğa sahip ailelerin suçluluk utanç ölçeğinden elde ettikleri puanlar incelendiğinde üç ildeki velilerin yüksek düzeyde suçluluk hissettikleri, en çekingen velilerin Mersin ilinde olduğu görülmektedir. İllere göre velilerin çekingenlik-atılganlık puanları ile Suçluluk-Utanç Puanları karşılaştırıldığında aralarında herhangi bir ilişkinin olmadığı görülmüştür. Ebeveynlerin çekingen ve atılganlık puanları ise yaşlara göre farklılık göstermektedir. Farkın kaynağı incelendiğinde 50-59 yaş arasında atılgan oldukları, yaş küçüldükçe çekingenliğin arttığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: otizm, atılganlık, suçluluk, utanç.

KAYNAKÇA

Akçamate, G. ve Kargın, T. (1996). İşitme engelli çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi, Özel Eğitim Dergisi 2,2, 7-24.

Balcı, S. ve Kalkan, M. (2002). Utangaçlık ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenilirliği. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi 10(3), 235-242.

Dönmez N, Bayhan P, Artan İ. (2000). Engelli çocuğa sahip ailelerin beklentileri ve endişe duydukları konuların incelenmesi. Sosyal Hizmet Dergisi, 1(11), 16-23. 

Kara, E. (2003). Engelli çocuğu olan ebeveynlerin bu konuyla ilgili dini tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi (yayınlanmamış), On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.

Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. (18. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.

Küçüker, S. (1993). Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1(3), 23-29.

Özbey, Ç. (2005). Otizm ve otistik çocukların eğitimi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Özşenol,  F., Işıkhan,  V., Ünay, B., Aydın, İ., Akın, R. ve Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45(2), 156-164.

Rapin, I. (1991). Autistic children: Diagnosis and clinical features. Pediatrics. 87(5), 751-760.

Şen, E. (2004). Engelli çocuğu olan ailelerin yaşadığı güçlükler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.

Taaniala, A., Syrjala. L., Kokkoken, J.,  & Jarvelin, M. R. (2002). Coping of parents with psycally and/or ıntellectualy disabled children. Child: Care, Health and Development, 28(1), 73-86.

Top, F. Ü. (2009). Otistik çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları sorunlar ile ruhsal durumlarının değerlendirilmesi: Niteliksel araştırma. Çocuk Dergisi 9(1), 34-42.